Logotyp Portal Warszawski
Kontakt
Kultura

9⃣7⃣ lat temu Władysław Reymont otrzymał nagrodę Nobla

 13 listopada 1924 roku Szwedzka Akademia Nauk uhonorowała Literacką Nagrodą Nobla za powieść „Chłopi” Władysława Reymonta (zdjęcie). Pretendentami do tej samej nagrody w tym samym roku byli również : Tomasz Mann, Maksym Gorki, Thomas Hardy i Stefan Żeromski.

Rys historyczny

 „Powieść ukazuje życie społeczności wsi Lipce na przestrzeni czterech pór roku. Ramy powieści tworzy rytm natury scalony z rytmem obrzędowo – liturgicznym, związanym zarówno z kalendarzem katolickim, jak i kalendarzem przyrody (akcja utworu obejmuje 10 miesięcy – rozpoczyna się pod koniec września, a kończy pod koniec lipca). W każdej z części znajdują się opisy charakterystycznych dla tego okresu świąt religijnych. Na tym tle zostały ukazane losy gromady wiejskiej oraz jej stosunki z dworem i kościołem. Wieś została potraktowana jako społeczność o wspólnej hierarchii wartości, jednak pozostaje wewnętrznie zróżnicowana, zhierarchizowana wg drabiny społecznej od najbogatszego chłopa-gospodarza po ostatniego wyrobnika/dziada. Przywódcza rola gospodarzy nie podlega dyskusji, a przywiązanie i głód ziemi, walka o nią stanowią jeden z najistotniejszych motywów akcji. W centrum zainteresowania pozostają losy bogatego gospodarza – Macieja Boryny i jego rodziny oraz losy Jagny – kobiety innej od wszystkich i niezrozumiałej dla innych.
 
 
13 listopada Akademia Szwedzka ogłosiła swój werdykt: tegoroczną literacką nagrodę Nobla otrzymuje polski pisarz Władysław Stanisław Reymont za powieść „Chłopi”. Następnego dnia w prasie szwedzkiej ukazało się wiele artykułów o Reymoncie i Polsce. Wśród nich pisał z uznaniem Fredrik Böök profesor Akademii Szwedzkiej i członek Komitetu Nagrody Nobla i od początku popierający kandydaturę Reymonta: „Cieszymy się, że tegoroczne najwyższe odznaczenie literackie przyznano przedstawicielowi odrodzonej i wolnej Polski”.
 
Wiele wątków pobocznych ukazuje stosunki wsi z dworem: twardą walkę o prawa chłopów, budzenie się nadziei narodowowyzwoleńczych, podziały majątkowe, itp. Drugą warstwę powieści stanowią opisy przyrody, przesycone elementami symbolicznymi. Natura tworzy specyficzny klimat tej powieści, towarzyszy na każdym kroku człowiekowi, bywa jego sprzymierzeńcem a czasem wrogiem. Trzecią warstwą są opisy barwnych scen obyczajowych, o ważnym etnograficznym znaczeniu. Powieść jest świadectwem kultury wsi, symboliki i obrzędowości stanowiącej wartość powieści. Powieść zwana jest epopeją chłopską, bo to opowieść o zbiorowości wiejskiej, o etyce gromady, która wszystko poświęci dla ziemi.” (lektury.pl)
 

Reymont był już poważnie chory

W listopadzie 1924 roku Reymont poważnie już chory przebywał w Nicei. O otrzymanej nagrodzie dowiedział się tego dnia wieczorem i tak to zapisał w swoim podręcznym notesie: ósma wieczorem. Agencja donosi, Akademia daje Nobla za „Chłopów” Wł. St. Reymontowi.

W pamięci współczesnych polskich czytelników „Chłopów” wyróżnienie Reymonta zapisze się przede wszystkim, jak sam laureat przyjął tę nagrodę. Oto już następnego dnia tak pisał z Nicei do swojego przyjaciela K. Morawskiego: „ Odszedłem wewnętrznie od świata i spraw jego. Marzyłem jeno o ciszy i możliwości spokojnego pracowania jako o największym szczęściu. Naraz otwierają się wielkie drzwi rozgłosu! Nieznany wczoraj i lekceważony nawet przez rodaków, dzisiaj muszę brać pozę i twarz sławnego człowieka. Czy to nie warte śmiechu? Stałem się od razu dumą swojego narodu! Rodacy gotowi jeszcze czytać moje książki! Jakże naraz stałem się interesującym, wielkim i kochanym. Do Was jeno to mówię i zamknijcie to w sercu”.

Oczywiście w prasie krajowej pojawiły się liczne i entuzjastyczne artykuły a na całym świecie zaczęło się tłumaczenie dzieł Reymonta na krajowe języki.

W grudniu, jak zwykle, miała się odbyć wielka uroczystość wręczenia nagrody i dyplomu przez króla. Nie odbyła się. Nie mógł przyjechać z Nicei chory Reymont. Drugi laureat, holenderski fizyk, któremu razem z Reymontem miała być wręczana nagroda, przebywał w Ameryce.

„Co za ironia – pisał Reymont do przyjaciela – Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie potrafi się rozebrać. To istotna ironia życia”.

W maju, przez Paryż, wracał Reymont do kraju. W Paryżu zorganizowano na jego cześć wielki bankiet, w którym uczestniczyły francuskie i europejskie sławy. W sierpniu uczestniczył jeszcze w wielkich ogólnopolskich dożynkach u Witosa w Wierzchosławicach.

W grudniu 1925 roku zmarł w wieku zaledwie 58 lat.

za; myśl-polska.pl

Obraz Malczewskiego – Portret Reymonta

Portal Warszawski

 
 

Przeczytaj również

Logotyp Portal Warszawski
Kontakt

Ostatnie atykuły